Wetenschappers en specialisten op het gebied van computersimulaties sloegen de handen ineen en reconstrueerden gebouwen die soms al eeuwen zijn verdwenen van het Utrechtse Domplein.
Eigenlijk is het een klein wondertje: als je in het jaar 2000 naar Utrecht reist zie je in de verte de Domtoren opdoemen. Ditzelfde beeld moet Jan van Henegouwen, die 37 jaar de bouwmeester van deze toren was geweest, 618 jaar geleden op zijn netvlies hebben gehad. Het was voor de hoog bejaarde bouwmeester, die ook wel Jan van den Doem werd genoemd, de laatste aansporing om zijn lange reis van zijn Vlaamse geboortegrond naar Utrecht te volbrengen en de inwijding van levenswerk mee te maken. Voldaan blies hij daarna de laatste adem uit aan de voet van de -nu nog steeds- hoogste toren van Nederland.
Digitaal herbouwproject
Deze opmerkelijke geschiedenis vindt u terug op de cd-DOM. Het is een CD-ROM met reconstructies van de grotendeels verloren gegane kerkelijke bebouwing op het Domplein in Utrecht. Wetenschappers werkten in dit voor Nederland eerste grote ‘herbouwproject’ nauw samen met specialisten op het gebied van driedimensionale computersimulaties. Ze lieten gebouwen herleven die al eeuwen geleden zijn afgebrand, ingestort of afgebroken. Het schijfje bevat de 2000-jarige geschiedenis van het Domplein in veertien perioden met bijbehorende 3D-simulaties, die op hun beurt zijn gebaseerd op 51 deelsimulaties. Daarnaast is er informatie over de kerken en de historische figuren die erbij betrokken waren. Ook vindt u er toelichtingen van experts op hun eigen onderzoek en muziekfragmenten uit de onderscheiden perioden. In december 1998 werd het eerste exemplaar van de cd-DOM aangeboden aan aartsbisschop Simonis. Onlangs is er een tweede editie op de markt gekomen. Hierop staat naast de Nederlandse ook een Engelse versie. De belangrijkste aanvulling is echter een 3D simulatie van het interieur van de kerk. Dit was met recht monnikenwerk voor ontwerper Jan de Rode: zes maanden is hij hier fulltime mee bezig geweest.
Kleurrijke navigatie
Uw marsroute door de cd-DOM wijst zich vanzelf. Dat is waarschijnlijk de reden waarom er geen uitgebreide handleiding bij het product zit. Overal vindt u een grote, vierkante rode knop. Drukt u daarop dan gaat u één scherm terug. In alle toelichtingen zijn twee soorten hyperlinks opgenomen. Klikt u op een gele link dan komt u in een nieuw scherm terecht met een verduidelijkend artikel. Als u op een blauwe link klikt komt er een pop-up scherm te voorschijn met daarin een verklarend tekstje. In de ‘Bibliotheek’ zijn de links altijd geel.
Tijdlijn met kernjaartallen
Centraal op de cd-DOM, die als het ware in lagen is opgebouwd, staat een tijdlijn waarop veertien kernjaartallen tussen 250 en 2000 staan vermeld. Als u op één van die jaartallen klikt krijgt u een overzicht te zien van de situatie rond dat jaartal. Via de knop 360 graden kunt u het beeld roteren en de gebouwen van alle kanten bekijken. Ook kunt u de muiswijzer over de afbeelding halen. Licht er een gebouw op, dan betekent dat, dat er in de bewuste periode iets met dat gedeelte van de bebouwing is gebeurd. U krijgt u daarover een uitleg te zien als u op de knop ‘Toelichting’ drukt. Bij ieder jaartal wordt muziek uit die periode gespeeld.
Luisteren en kijken
Rechts in de balk boven in het beeld vindt u meestal een knop met daarop de naam van iemand die in de bewuste periode iets met het Domplein en de bebouwing te maken heeft gehad. Zo komt u bijvoorbeeld de al eerder genoemde Jan van den Doem tegen, een bisschop van Utrecht of de negentiende-eeuwse architect P.J.H. Cuypers tegen. Als u op die knop drukt wordt het verhaal over deze personen verteld terwijl u in de tussentijd bijbehorende illustraties kunt bekijken.
Experts aan het woord
Rechts naast de ‘personen-knop’ vindt u een mogelijk om een relevant onderwerp te laten belichten door een expert. Als u bijvoorbeeld in het scherm van het jaartal 1674 op de knop ‘Tornado’ drukt, krijgt u een toelichting te horen van historisch meteoroloog Jan Buisman over het weer in het jaar 1674 en over de tornado die op 1 augustus van dat jaar het schip van de Domkerk deed instorten.
Het interieur
Als u gekozen heeft voor de optie ‘Interieur 1550’ komt u na twee klikken terecht in een scherm waarop letterlijk een drietal digitale piketpalen is geslagen, die de drie gezichtspunten -niet alleen verschillend in plaats, maar ook in hoogte- markeren van waaruit u het interieur in een 3D presentatie kunt bekijken. Deze simulaties zijn gebaseerd op oude bronnen, zoals prenten, beschrijvingen en schilderijen. U kunt zowel 360 graden draaien als naar boven en beneden bewegen. U krijgt daarbij beelden te zien die u ‘live’ niet meer zou kunnen bewonderen, domweg omdat een groot deel van de kerk in 1674 is ingestort.
Het knetterende heden
U kunt ook eens kijken hoe het er vandaag de dag voorstaat met het Domplein. Als u geklikt heeft op ‘Rondgang 2000′ kunt u door te klikken op één van de tien punten op een plattegrond de huidige stand van zaken bekijken via foto’s die u over uw scherm kunt bewegen. Zo kunt u bijvoorbeeld wandelen door de binnengalerijen van het Pandhof en kunt u een bezoek brengen aan de kelder van het huidige café Het Weeshuis waarin de resten van het 12-eeuwse kasteel Loven zijn te bewonderen. De beelden gaan vergezeld van toepasselijke geluiden zoals gepraat en gelach in de cafékelder en een carillon bij een andere rondgang. Maar de makers van de cd-DOM verhelen niet dat de moderne stadsgeluiden ook doordringen op het Domplein anno 2000; zo kunt u een brommer met knetterende motor de rust horen verstoren.
Meer weten
De knop ‘Bibliotheek’ is voor diegenen die na het bekijken van de cd-rom meer willen weten over een bepaald onderwerp. Er is bij elke periode een literatuurlijst opgenomen en informatie over de gespeelde muziek. Bovendien staat er bij elke periode een drietal artikelen die u zowel op het scherm kunt lezen als uitprinten.
cd-DOM 2000 in het kort:
Concept en productie: Buro 1896 en Jan de Rode design
Uitgever: Het Spectrum B.V.
Prijs: f 52,75
ISBN: 9027472238
Besturingssysteem:
Windows 95/98/Nt of Apple Macintosh
Systeemeisen:
Pentium PC of Power Macintosh
16 MB RAM
SVGA-monitor
16-bits geluidskaart
Quadspeed cd-romspeler